Projekt zakończył się 31 października 2013 r.

Produkty finalne projektu innowacyjnego

Praktyczny program
Praktyczny program
Praktyczny program
Praktyczny program
Praktyczny program
Praktyczny program
Praktyczny program
Praktyczny program

Problem, na który odpowiada innowacja

W Polsce wykorzystanie OZE pozostaje na stosunkowo niskim poziomie a wstępując do UE przyjęliśmy zobowiązanie, dzięki któremu energetyka w naszym kraju będzie przyjazna środowisku naturalnemu. Służy temu tzw. Program "TRZECH DWUDZIESTEK", które UE przyjęła w marcu 2007 r. na szczycie w Brukseli. Zakłada on 20?procentowy udział odnawialnych źródeł energii (OZE) w całym bilansie energetycznym UE, 20-procentową oszczędność energii oraz 20-procentową redukcję emisji gazów cieplarnianych. Sejm RP znowelizował Prawo energetyczne i Prawo ochrony środowiska, dostosowując je do rozwiązań unijnych, które zaczęło obowiązywać od 1 lipca 2008 r. Z dniem 25.06.2009 r. weszła w życie nowa Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE. Do roku 2020 Polska musi zwiększyć do 15%, z obecnych 4,3% udział energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych. Obecny stan to zaledwie kilka procent ?zielonej energii? produkowanej z wody (małe elektrownie wodne), z biomasy stałej, oraz wiatru i słońca. Polska posiada jednak duży potencjał do produkcji energii odnawialnej, głównie z biomasy stałej i biogazu oraz wiatru. Niestety oprócz potencjału produkcyjnego brakuje wiedzy i świadomości ekologicznej społeczeństwa. Podniesienie świadomości społeczeństwa w zakresie odnawialnych źródeł energii jest bezwzględnie konieczne, ponieważ przyczyni się to do ochrony środowiska naturalnego przed degradacją, zanieczyszczeniami i rabunkową gospodarką paliwami pierwotnymi. Jeśli nie osiągniemy poziomu 15% udziału energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych, nasz kraj będzie musiał kupować tak zwane "zielone certyfikaty" od krajów mających nadwyżki w produkcji energii odnawialnej.

Jak wynika z powyższego przyjęte założenia stawiają przed Polską ogromną potrzebę edukacji w zakresie OZE. W dniu 24 listopada 2009 r. Ministerstwo Gospodarki w piśmie wystosowanym do Polskiej Izby Gospodarczej Energii Odnawialnej (PIGEO) w Warszawie poprosiło o opinię w zakresie potrzeby stworzenia nowego zawodu z obszaru OZE. W odpowiedzi 17 stycznia 2010 r. PIGEO potwierdziło konieczność wykształcenia specjalistów/-stek z tego zakresu, jednakże przy założeniu, że nowy program kształcenia uwzględni wymagania stawiane przez UE w Dyrektywie 2009/28/WE. Edukacja w zakresie odnawialnych źródeł energii to ogromna szansa na zdobycie kwalifikacji, które będą poszukiwane na rynku pracy. Obecnie potrzebę zatrudnienia takich specjalistów potwierdzają przedsiębiorstwa zajmujące się OZE (firmy dystrybucyjne i doradcze) oraz centra ekologiczne. Jak wynika z raportu Europejskiej Rady Energii Odnawialnej (EREC) oraz Greenpeace w Europie w sektorze OZE zatrudnionych jest obecnie ponad 450 tys. osób, jednocześnie szacuje się, że do 2030 r. ilość miejsc pracy wzrośnie do 8 mln, z czego 6,9 mln ludzi zajmie się produkcją zielonej energii a 1,1 mln znajdzie zatrudnienie w przedsiębiorstwach wdrażających technologie i urządzenia oszczędzające energię.

Jak wynika z powyższego opisu zapotrzebowanie na specjalistów w zakresie odnawialnych źródeł energii jest ogromne i uzasadnione. Niestety, system oświaty w Polsce nie jest jeszcze przygotowany na to wyzwanie, a pracę należy rozpocząć od podstaw, tzn. od szkół ponadgimnazjalnych, w szczególności szkół o profilu rolniczym.

W pierwszym etapie przygotowania projektu przeprowadzono analizę bieżącego stanu wiedzy na temat OZE w szkołach ponadgimnazjalnych wśród uczniów. Badania ankietowe przeprowadzono w 17 szkołach z pięciu województw objętych projektem (dolnośląskie, kujawsko-pomorskie, pomorskie, wielkopolskie, zachodniopomorskie). W badaniu wzięło udział 338 uczniów ponadgimnazjalnych szkół rolniczych. Wyniki analizy wykazały, że stan wiedzy na temat OZE wśród uczniów/uczennic w szkołach o profilu rolniczym jest niski i jest tutaj dużo do nadrobienia. Większość określa go jako średni ? aż 59% a tylko 12% jako wysoki. Niemal jedna trzecia badanych (29%) określiła go jako niski. Jest to wyraźny znak, że przekazywana wiedza odnośnie OZE jest niewystarczająca lub nieadekwatna do potrzeb uczniów. Badanie potwierdziło, że większość ankietowanych ? 85% ? byłaby zainteresowana realizacją w ich szkole programu z zakresu OZE.

Obecnie w Polsce w szkołach ponadgimnazjalnych nie istnieje program nauczania z zakresu odnawialnych źródeł energii. Brakuje opracowanych metod nauczania związanych z tematyką OZE pozwalających na właściwe prowadzenie edukacji w tym zakresie. Dlatego ten produkt jest z pewnością innowacyjny i aktualny. W Polsce istnieje wprawdzie program szkolenia w zawodzie ?technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej?, ale główny nacisk w tym programie kładzie się na projektowanie, montaż i eksploatację gotowych urządzeń wykorzystujących nośniki energii odnawialnej. Brakuje natomiast programu nauczania przedmiotu dla szkół ponadgimnazjalnych z zakresu OZE.

Konsekwencje braku w polityce oświatowej programu z zakresu OZE są ogromne. Przede wszystkim Polska ma problem w sprostaniu wymogom UE w zakresie OZE. Ma to dla naszego kraju olbrzymie znaczenie. Wyższe ceny energii, zagrożenia dla bezpieczeństwa dostaw energii i zmiany klimatu Europy bezpośrednio dotyczą nas wszystkich. Jak wspomniano wyżej do roku 2020 Polska musi zwiększyć do 15% udział energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych. W chwili obecnej to tylko 4,3 % a pozostało stosunkowo niewiele czasu na tak olbrzymie inwestycje. Poza inwestycjami oczywiście duże znaczenie ma czynnik ludzki. Społeczeństwo musi być przekonane do stosowania tego typu energii a świadomość społeczeństwa w chwili obecnej to przede wszystkim traktowanie OZE w kategoriach podwyższonego ryzyka, brak zaufania do nowych idei oraz brak wiedzy o potencjale technicznym i ekonomicznym. Popularyzacja OZE powinna w konsekwencji przyczynić się do wzrostu udziału energii niekonwencjonalnej w całkowitym bilansie energetycznym naszego kraju. Stanowi to bowiem szansę na niezależność energetyczną, szczególnie dla lokalnych społeczności, a w konsekwencji na rozwój regionalny i nowe miejsca pracy.

Praktyczny program nauczania przedmiotu "Odnawialne Źródła Energii"

Program jest zgodny z obowiązującymi przepisami prawa oraz zasadami konstruowania programów nauczania dla zawodów. W programie nauczania przedmiotu "Odnawialne źródła energii" wyodrębniono cztery działy programowe: źródła energii, energia biomasy, energia słońca i wiatru, energia wody i energia geotermalna. Każdy z nich zawiera treści stanowiące logicznie całość. W poszczególnych działach programowych określono: szczegółowe efekty kształcenia, materiał kształcenia ujęty w formie haseł programowych oraz przykładowe ćwiczenia, których realizacja ułatwi uczniom przyswojenie treści programowych, a także umożliwi kształtowanie umiejętności intelektualnych i praktycznych. Ćwiczenia zamieszczone w programie przedmiotu stanowią propozycję do wykorzystania przez nauczyciela, na ich podstawie można opracować inne ćwiczenia dostosowane do potrzeb, zainteresowań i możliwości uczniów. W programach poszczególnych działów określone zostały również warunki realizacji programu, zalecane środki dydaktyczne, kryteria oceniania oraz propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć edukacyjnych uczniów. Program przedmiotu integruje treści kształcenia z wielu dziedzin nauki i techniki, jego realizacja umożliwi uczniom pogłębienie wiedzy dotyczącej odnawialnych źródeł energii i możliwości ich wykorzystania na obszarach wiejskich.

Program ten jest programem przykładowym, który może być wdrożony do praktyki szkolnej w szkołach ponadgimnazjalnych a przede wszystkim w szkołach o profilu rolniczym jako przedmiot dodatkowy. Może być również wykorzystany do prowadzenia zająć pozalekcyjnych dla uczniów zainteresowanych pozyskiwaniem energii z odnawialnych źródeł i jej wykorzystaniem.

Program tego przedmiotu może być wdrożony do praktyki szkolnej po dopuszczeniu go przez dyrektora szkoły do użytku w danej szkole oraz wpisaniu do szkolnego zestawu programów nauczania i realizowany, jako przedmiot dodatkowy. Organ prowadzący szkołę, na wniosek dyrektora szkoły, może przyznać 3 godziny tygodniowo dla każdego oddziału w danym roku szkolnym, na realizację dodatkowych zajęć edukacyjnych rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów (Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów nauczania).

KOWEZIU

Program opracowano we współpracy z Krajowym Ośrodkiem Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej w Warszawie. Przeczytaj pismo polecające.


Materiał wspierający realizację programu "Odnawialne Źródła Energii" dla uczniów i nauczycieli

Materiał stanowi obudowę dydaktyczną programu nauczania. Struktura tego opracowania oraz układ treści kształcenia jest bardzo zbliżony do układu programu nauczania, w związku z tym także uczniowie mogą z niego korzystać podczas wykonywania różnego rodzaju ćwiczeń i zadań praktycznych oraz opracowywania projektów, a także w trakcie samokształcenia. Z materiału tego mogą korzystać także nauczyciele. Materiał ten stanowi cenne źródło wiedzy merytorycznej na temat odnawialnych źródeł energii takich jak: rośliny energetyczne, biomasa, biopaliw płynne i gazowe, energia słoneczna, biogaz, energia wiatru, energia wody, energia geotermalna. Znajdują się tam również informacje na temat ekonomiki i źródeł finansowania przedsięwzięć z zakresu OZE oraz prawnych aspektów rozwoju energetyki odnawialnej w Polsce i UE.


Wskazania metodyczne dotyczące realizacji programu przedmiotu "Odnawialne Źródła Energii" dla nauczycieli

Opracowanie to adresowane jest do nauczycieli, którzy będą realizowali program przedmiotu "Odnawialne źródła energii". W opracowaniu znajdują się informacje na temat:

  • Planowanie i organizacja procesu dydaktycznego.
  • Metody nauczania (ich klasyfikacja oraz charakterystyka wybranych metod).
  • Rola nauczyciela w kształtowaniu umiejętności zawodowych
  • Oczekiwania pracodawców wobec absolwentów szkół zawodowych
  • Przykładowe scenariusze zajęć

Zaprezentowane są tam m.in. przykładowe ćwiczenia wraz ze sposobem ich realizacji, które można wykorzystać w trakcie realizacji programu nauczania oraz na ich podstawie opracowywać inne ćwiczenia. Przykładowe scenariusze zajęć edukacyjnych z zakresu odnawialnych źródeł energii mogą zostać wykorzystane przez nauczycieli/nauczycielki w trakcie realizacji programu lub mogą stanowić źródło inspiracji do projektowania autorskich scenariuszy oraz innych materiałów pomocniczych przydatnych w pracy nauczyciela/nauczycielki.


Modele praktyczne oraz filmy edukacyjne ułatwiające edukację w zakresie OZE

  • model solarny (składający się z elementów do montażu),
  • model mobilny z ogniwem fotowoltaicznym,
  • model siłowni wiatrowej.

W ramach projektu opracowane zostały modele praktyczne ułatwiające edukację w zakresie OZE. Były one dostępne dla uczniów pracujących w tzw. Grupach Energetycznych w trakcie testowania. W trakcie realizacji programu "Odnawialne Źródła Energii" zaleca się stosowanie modeli, jednak ich zakup zależy od możliwości finansowych szkoły. Aby umożliwić prowadzenie zajęć bez modeli praktycznych przygotowano 3 filmy edukacyjne:










Tablice edukacyjne

W ramach projektu opracowane zostały tablice edukacyjne oraz tablice do schematów praktycznych ułatwiające edukację w zakresie OZE. Były one dostępne dla uczniów w trakcie testowania. Były to tablice:

  • tablica edukacyjna ze schematem biogazowni,
  • 3 tablice ze schematami praktycznymi (instalacja solarna w domu, działanie pompy ciepła, schemat fotowoltaiki)

W trakcie realizacji programu "Odnawialne Źródła Energii" zaleca się stosowanie tablic, jednak ich zakup zależy od możliwości finansowych szkoły. W związku z tym przygotowane zostały tablice w wersji elektronicznej, które mają również wysoką wartość dydaktyczną.


Zestaw informacji o miejscu stosowania OZE - prezentacja multimedialna

Prezentacja multimedialna zawiera praktyczne informacje na temat miejsc, w których można zastosować OZE, np. gdzie można zastosować kolektory słoneczne lub ogniwa fotowoltaiczne.






Mapa OZE w Polsce wraz z kontaktami na stronie internetowej projektu

Jest to pomoc dydaktyczna dla nauczycieli/nauczycielek, która jest dostępna na stronie projektu. Mapa OZE to mapa obiektów zajmujących się wytwarzaniem energii pozyskiwanej ze źródeł odnawialnych w Polsce. Na mapie rozmieszczono farmy wiatrowe, elektrownie fotowoltaiczne, elektrownie wodne, elektrownie biomasowe, kolektory słoneczne, biogazownie oraz geotermie. Mapa zawiera dane teleadresowe, co ułatwi kontakt z tymi przedsiębiorstwami, jeśli nauczyciele/ nauczycielki będą chcieli zorganizować dla uczniów i uczennic wycieczkę dydaktyczną w celu pokazania działania urządzeń i systemów energetyki odnawialnej w praktyce.



Dokumenty dodatkowe

Instrukcja stosowania produktu finalnego



Wykonanie: OBSŁUGA INWESTORA BRZEZIŃSKI 2010-2013